कलमी आंबा कोकणाचा राजा असलेला ‘हापूस आंबा’ हे गावातले सर्वाधिक लागवड असलेले आणि सर्वाधिक उत्पन्न असलेले बागायती पीक आहे. गावात हापूस आंब्याची १०० वर्षांपेक्षा जास्त जुनी झाडेही आहेत, मात्र बहुतांश हापूस लागवड ही गेल्या २० ते ४० वर्षांतील आहे. हापूसच्या बागा या मुख्यतः डोंगरउतारावर आढळतात व काही प्रमाणात कातळसड्यांवर देखील लोकांनी बागा केल्या आहेत. एका […]
सुपारी सुपारी हे गावातले एक प्रमुख बागायती पीक आहे. समुद्रसपाटीपासून साधारणपणे ३० फूट उंचीपर्यंतच्या जमिनीत सुपारीचे पीक घेतले जाते. सुपारीची लागवड गावठाण भागात जास्त आहे. सुपारीची गावठी जात गावात आढळते. पूर्ण वाढ झालेल्या पोफळीची उंची ६० फुटांपर्यंत असते. एका सुपारीच्या बागेचे क्षेत्र साधारणपणे ३ ते १० गुंठ्यांपर्यंत असते. बऱ्याच लोकांनी नारळ आणि सुपारीची मिश्र लागवड […]
नारळ नारळ हे गावातले एक मुख्य बागायती पीक आहे. लोकांनी आपल्या घराभोवतीच्या जागेत माडांची मुद्दाम लागवड केलेली आहे, तर खाडीकिनारी अनेक माडाची झाडे आपोआपसुद्धा रुजून आलेली व उंच वाढलेली आढळतात. दांडे-पंगेरे परिसरात माडाची झाडे विपुल प्रमाणात आहेत. झाडाची लागवड समुद्रसपाटीलगतच्या जमिनीत होते. एका बागेत सर्वसाधारणपणे २० ते ४० या प्रमाणात माड आढळतात. जुने माड […]
काळी मिरी काळी मिरी हे गावात बागांमध्ये घेतले जाणारे आंतरपीक आहे. माड, पोफळी, आंब्याची झाडे यांवर मिरीचे वेल सोडतात. पावसाळ्यात पाळांना फुटलेले नवीन वेल दुसऱ्या ठिकाणी लावता येतात. लागवड केल्यापासून तीन वर्षांत मिरी धरायला लागते. जूनच्या सुमारास मिरीला बारीक बारीक केसरं यायला लागतात व जानेवारीमध्ये मिरी काढायला तयार होते. मिरीचे पिकलेले दाणे हे बुलबुल व […]
काजू (Anacardium occidentale) काजू हे गावातील एक मुख्य बागायती पीक आहे. घराच्या अवतीभवती, तसेच जंगलात थोड्या प्रमाणात काजूची लहान ते मध्यम उंचीची (१० ते ३० फूट ) झाडे आढळतात. गावात आडीवाडी ते वाकी या पट्ट्यात काजूच्या बागा विशेष करून आहेत. ‘गावठी काजू’ आणि ‘वेंगुर्ला काजू’ या काजूच्या कोकणात प्रामुख्याने आढळणाऱ्या दोन प्रजाती आहेत. गावठी काजूची […]
केळी केळी हे गावातले एक तुरळक प्रमाणात घेतले जाणारे बागायती पीक आहे. केळीची व्यावसायिक तत्त्वावर मोठ्या प्रमाणात लागवड गावात होत नाही. घराच्या आजूबाजूच्या जागेत थोड्या प्रमाणात लोक केळीची लागवड करतात. केळीच्या काही गावठी जाती गावात आहेत. बाहेरूनही काही नवीन जाती गावात आणून लावल्या गेल्या आहेत. केवळ भाजीसाठी वापरल्या जाणाऱ्या मोठ्या केळ्यांची जातही गावात […]
फणस ( Artocarpus heterophyllus) फणसाची मध्यम व मोठया आकाराची झाडे गावात सर्वत्र विपुल प्रमाणात आढळतात. फणसाचे गरे हे गावातल्या लोकांचे अतिशय आवडते खाद्य आहे. ‘कापा’ आणि ‘बरका’ अशा फणसाच्या दोन्ही जाती गावांत आढळतात. बरक्या फणसाची झाडे गावात तुलनेने जास्त आहेत, तर काप्या फणसाची झाडे तुलनेने कमी आहेत. गावातल्या फणसांच्या आकारांमध्ये व चवींमध्ये वैविध्य आढळते. फणसापासून ‘तळलेले […]
चिकू चिकूची झाडे गावात तुरळक प्रमाणात आढळतात. व्यावसायिक तत्त्वावर चिकूची लागवड गावात नाही. घरांच्या आजूबाजूला एखाद-दुसरे चिकूचे झाड आढळते. कांडेचोर आणि वाघळे चिकू मोठ्या प्रमाणावर खाऊन टाकतात. वन्य प्राण्यांच्या तावडीतून वाचून काही चिकू हाती लागले तर गावातल्या गावात त्यांची खरेदी-विक्रीही होते.
पोपया पपईला गावात ‘पोपया’ म्हणतात. पोपयाची गावात व्यावसायिक तत्त्वावर मोठ्या प्रमाणात लागवड नाही. घरांच्या आजूबाजूला एखाद-दुसरे पोपयाचे झाड लोकांनी लावलेले आढळते. साधारणपणे १० फूट उंचीची पोपयाची झाडे गावात आढळतात. यात काही गावठी पारंपरिक वाणे आहेत, तर काही बाहेरून आणून लावलेली आहेत. पोपयाच्या झाडाला रोज नियमितपणे पाणी द्यावे लागते. नवीन रोप रुजून आल्यानंतर दोन-तीन वर्षांमध्ये झाडाला […]
