कळलावी (Gloriosa superba) कळलावी ही वनस्पती पावसाळ्यात गावात तुरळक प्रमाणात आढळते. लाल धारदार पाकळ्यांच्या फुलांवरून ही वनस्पती सहज ओळखता येते. ऑगस्ट-सप्टेंबर महिन्यात ही वनस्पती प्रामुख्याने फुललेली दिसते. ही वनस्पती साधारणपणे ५ ते ८ फुटांपर्यंत वाढते. ही वनस्पती अत्यंत विषारी समजली जाते. या वनस्पतीचा खाद्य, औषधी वा अन्य उपयोग गावात तूर्तास ज्ञात नाही. कळलावीची फुले आगीच्या […]
फोडशी (Chlorophytum tuberosum) फोडशी ही पावसाळ्याच्या सुरुवातीला कातळावर उगवणारी रानभाजी आहे. गावात शेरीवाडी सडा, गिरेश्वर सडा येथे ही वनस्पती आढळून आली आहे. फोडशीच्या पात्यांची भाजी करतात. पाने जून झाल्यावर त्यातून पांढरी छोटी फुले येतात. पावसाळा सुरु झाल्यावर जून महिन्यातले १५ ते २० दिवसच ही वनस्पती आढळून येते. अधिक माहितीसाठी संदर्भ – 1) (https://www.facebook.com/groups/316347592736273/posts/530371001333930/) 2) […]
घोटवेल (Smilax zeylanica) घोटवेल ही गावात सर्वत्र सामान्य प्रमाणात आढळणारी वेल आहे. सडे व डोंगरउतारांवरील जंगली भागांत ही वेल आढळते. पाने लंबवर्तुळाकार, जाड असतात. हिला वाटण्यासारख्या गोल छोट्या फळांचे घोस येतात. या वनस्पतीचा खाद्य, औषधी वा अन्य उपयोग गावात केला जात नाही. या वेलीच्या फळांना गावात ‘घोट्याची फळं’ असेही म्हणतात. अधिक माहितीसाठी संदर्भ – 1) […]
गोविंदी (Capparis zeylanica) गोविंदी/वाघाटी ही वनस्पती गावात तुरळक प्रमाणात आढळते. पंगेऱ्याचा बांध, बौद्धवाडी रस्ता, हुर्सेवाडी रस्ता येथे ही वनस्पती आढळली आहे. फेब्रुवारी-मार्चच्या सुमारास फुलणारी या वनस्पतीची फुले सुंदर, आकर्षक असतात व त्यांना मंद सुवास असतो. हिला सुपारीएवढी हिरवी फळे येतात, त्यांना ‘गोविंदफळ’ म्हणतात. पिकल्यावर ती लाल होतात. या वनस्पतीचा खाद्य, औषधी वा अन्य व्यावसायिक उपयोग गावात […]
दिंडा (Leea sp.) दिंड्याची लहान झुडुपे (३ ते ५ फूट उंच) पावसाळ्यात गावात सर्वत्र तुरळक प्रमाणात आढळतात. दिंड्याचे दोन प्रकार गावात आढळतात. एक छोट्या पानांचा दिंडा व एक मोठ्या पानांचा दिंडा. सोबतच्या चित्रात दाखवलेला दिंडा मोठ्या पानांचा आहे. याला Leea macrophylla असे नाव आहे. याची पाने हत्तीच्या कानासारखी मोठी असतात म्हणून हिंदीत याला ‘हाथिकाना’ म्हणतात. […]
चिनं (Dioscorea sp.) चिनं ही गावात अत्यंत तुरळक प्रमाणात आढळणारी रानभाजी आहे. गावात दोन ते तीन ठिकाणीच चिन्याचे वेल आढळले आहेत. चिन्याचा वेल चिवट असतो व पाने विड्याच्या पानासारखी असतात. पावसाळ्यात नवीन वेल रुजतात व पावसाळा अखेरीस वेलींना कंद येतात. या कंदांची भाजी करतात. जमिनीखाली चिन्याचा मोठा कंद असतो. अलीकडे ही वनस्पती गावांतून दुर्मिळ झाली […]
चवई (Ensete Superbum) ‘चवई’ ही अणसुरे गावात आढळणारी रानकेळीची एक जात आहे. कोकणात तसेच सह्याद्रीच्या विविध भागांमध्ये ही वनस्पती आढळते. मराठीत हिला ‘चवेणी’, ‘कावदर’ अशी अन्य नावे आहेत, तर संस्कृत भाषेत ‘बहुबीजा’ असे नाव आहे. दिसायला केळीसारखीच असल्याने केळ व चवई यात सकृतदर्शनी फरक दिसत नाही. मात्र चवईच्या पानांना किंचित निमुळते टोक असते. चवईची पाने […]
भारंगी (Clerodendrum serratum) भारंगीची ३ ते ५ फूट उंचीची झुडुपे पावसाळ्यात गावात सर्वत्र सामान्य प्रमाणात आढळतात. विशेषतः डोंगरउतारावरील जंगली भागात भारंगी आढळते. जाड खरखरीत गर्द हिरवी पाने, काळपट रंगाचे खोड व आकाशी रंगाच्या उभ्या फुलांच्या माळेवरून ही वनस्पती सहज ओळखते. भारंगीच्या पानांची व फुलांची भाजी गावात केली जाते. जुलै-ऑगस्टच्या दरम्यान या वनस्पतीला निळ्या उभ्या फुलांचे […]
बेंद्री (Pueraria tuberosa) बेंद्रीच्या वेली गावात सर्वत्र विपुल प्रमाणात आढळतात. पावसाळ्यात या वेलींना पानं फुटतात. आगरांमध्ये, रस्त्याच्या आजूबाजूला सगळीकडे बेंद्रीच्या वेली फोफावलेल्या दिसतात. पाने शंकरपाळ्याच्या आकाराची, रुंद आणि त्रिदलात असतात. जमिनीखाली बेंद्रीचे मोठाले कंद असतात. काही वेली झाडांवर उंच जातात व जाड होतात.चिवटपणामुळे बेंद्रीच्या वेलींचा उपयोग गावातल्या लोकांकडून गवताचे भारे बांधण्यासाठी केला जातो. बेंद्रीच्या वेलींचा […]
बाकाळी (Ixora coccinea) बाकाळीची खुरटी झुडुपे गावात सर्वत्र तुरळक प्रमाणात आढळतात. गुच्छ असलेली लाल फुले व लाल फळे यावरून ही वनस्पती सहज ओळखता येते. फळे खाद्य आहेत. फुलांचा व फळांचा विशिष्ट हंगाम नसून वर्षातून कधीही फुले-फळे नजरेस पडतात. पाने लहान आकाराची लंबवर्तुळाकार आणि गडद हिरवी असतात. फूल चार पाकळ्यांचे असते. अधिक माहितीसाठी संदर्भ – (https://www.facebook.com/search/posts/?q=ixora%20coccinea)
